Overspannen of Burn-out? Wat is het verschil?
Voor sommigen is het hetzelfde, voor anderen is burn-out een graadje erger/sterker dan overspannenheid. Dat het niet prettig is, daar is iedereen het mee eens. Achteraf gezien is het een moment waarop je lichaam tegen je zelf stil te staan en eens goed na te denken hoe het nu eigenlijk verder moet. Ik hoor vaak mensen zeggen die een dergelijke periode hebben meegemaakt dat ze het leven anders zijn gaan zien en bewust keuze zijn gaan maken. (“zo niet verder!”)
Overspannenheid ontstaat wanneer iemand voor een tijd langer belast is geweest dan hij of zij aankom en daardoor allerlei stoornissen heeft zoals vermoeidheid, gebrek aan concentratie, slapeloosheid, lusteloosheid, prikkelbaarheid, gespannenheid, stemmingswisselingen en ga zo maar door. De oorzaak kan in van alles liggen, van een indringende gebeurtenis die niet goed verwerkt kon worden tot aan een te grote werkdruk.
Burn-out wordt vaak gezien in relatie tot een negatieve beleving van werk, wat bij overspannenheid niet zo hoeft te zijn. Een volledige burn-out ontstaat meestal een lange periode, meestal langer dan een jaar of anderhalf. Bij overspannenheid gaat het meer om een te hoge werkdruk.
Hoe herken je burn-out of een overspannenheid?
Uit de literatuur zijn een aantal kenmerken te zien die bij een burn-out of vlak voor het moment van instorten te zien zijn. Het is vaak een combinatie van een van de volgende symptomen. De lijst is niet helemaal volledig:
- Grote vermoeidheid, ook na een goede nachtrust; je staat vermoeid op uit je bed
- Slecht slapen en vaak eerder wakker dan de werker, inslapen lukt niet meer, gedachten schieten door je hoofd
- Je ziet op tegen allerlei gewone en kleine taken waar je vroeger geen enkele moeite mee had of zelfs vanzelf gingen
- Elke inspanning is teveel, zelfs van eenvoudige dingen doen ben je al doodmoe
- Stemmingswisselingen, verdrietig en van streek, zomaar, en voor je gevoel zonder reden, je huilt om het minste geringste
- Een gevoel van leegheid en dofheid, een prop watten in je hoofd
- Je voelt je opgejaagd, je kan je niet meer ontspannen, hierdoor bouw je veel negatieve stress op
- Je vergeet van alles, kleine dingen tot belangrijke aangelegenheden.
- Een eenvoudig gesprek is vaak al teveel, omdat je het verhaal niet meer kunt volgen
- Alles leidt tot toenemende zorgen over je werk, je functioneren. Hierdoor ga je piekeren, er ontstaan frustraties, wat weer leidt tot het maken van fouten.
- Het werk boeit en motiveert jou niet meer en voelt als een verplichting. Je hebt last van het gevoel van zinloosheid, demotivatie, onbetrokkenheid, ontevredenheid, verveling, frustratie, etc
- Als je ’s avonds thuis komt heb je geen energie meer over, bijvoorbeeld het uitvoeren van een hobby of sport. Je kan hooguit voor de TV hangen of computeren of je valt in slaap op de bank
- Je gebruikt alcohol, verdovende middelen, slaapmiddelen, kalmerende middelen of drugs in de hoop jezelf prettiger te gaan voelen. Ook dwangmatig eten, winkelen of surfen op het internet, e.d.
- Je komt vaker met mensen in conflict, zonder dat je daar de oorzaak van begrijpt
- Lichamelijke klachten, van vage klachten tot vaak ziek zijn
Het moment van instorten komt vaak onverwacht, ondank de vele opmerkingen die mensen al een keer tegen je gemaakt hebben. Het moment dat je opeens echt niets meer kunt.
Wat is er tegen te doen?
Luister goed naar je eigen lichaam, maar ook naar wat andere mensen tegen jou zeggen (ongevraagde feedback). Heb je een paar dagen een vol hoofd zonder aanwijsbare reden, vraag je dan af wat dit veroorzaakt kan hebben. Waar ben je tegen aan het strijden? Worden de gedachten in je hoofd je te veel? Maak duidelijk voor jezelf wat je wel en vooral wat je niet wilt. “Wie ben ik?” , “Wat wil ik?” , “Waar krijg ik energie van?” zijn zeker vragen die je jezelf kan stellen. Voel je je slachtoffer van de situatie? Heb je wel voldoende rust in je hoofd? En als het niet lukt om met jezelf in gesprek te gaan (dat is namelijk niet eenvoudig), ga dan eens met iemand praten waarbij jij het gevoel hebt dat hij aandacht heeft voor jouw verhaal. Je zal merken dat dit een grote verlichting tot gevolg kan hebben.