“Het lukt mij niet om de groep mee te krijgen!”, “Waarom luistert hij niet naar me?”, “Hoe kan ik hem zo ver krijgen?”, “Ik wens haar dit heel graag, maar ze wil er niet aan beginnen”, zijn een aantal uitspraken die allemaal met een grote betrokkenheid te maken hebben. Het liefst zou je hier ook invloed op willen uitoefenen, maar na een paar keer proberen (of uiteindelijk drammen) blijkt dat het alsnog niet lukt. Hoe dit komt? Je hebt alleen maar invloed op je eigen gedrag. Het gedrag van anderen kan je nooit direct beïnvloeden, tenzij je een tiran of overheerser bent. Maar er is hoop.
Binnen de cirkel van betrokkenheid staan de dingen waar je mentaal of emotioneel bij betrokken bent, bijvoorbeeld je gezondheid van jezelf of een ander, onze kinderen, problemen op het werk, enzovoort. Op een aantal zaken binnen deze cirkel kunnen wij invloed uitoefenen en op een aantal niet. Dit noemen we de cirkel van invloed.
De mate van pro-activiteit wordt bepaald door vast te stellen in welke van deze twee cirkels je de meeste tijd besteed, de cirkel van betrokkenheid of de cirkel van invloed. Zit je vooral in de cirkel van invloed, dan span je je in voor zaken waar jij echt iets aan kunt doen. Er ontstaat positieve energie en de cirkel van invloed zal ook steeds groter worden.
Re-actieve mensen richten zich vooral op de cirkel van betrokkenheid. Ze letten vooral op zaken waar ze zelf niets aan kunnen doen, bijvoorbeeld de zwakheden van anderen, het weer, problemen in hun omgeving. Ze beschuldigen vooral de mensen om zich heen en voelen zich steeds meer slachtoffer van de situatie. Er is geen creativiteit meer aanwezig. Er ontstaat negatieve energie en de cirkel van invloed zal ook steeds kleiner worden. Je voelt je gebonden, met handen en voeten.
Er zijn drie categorieën van invloed als het gaat om problemen:
- Direct invloed – Dit is invloed die gericht is op jouw eigen gedrag. Door aan je eigenschappen te werken ontstaan ‘overwinningen op jezelf’
- Indirecte invloed – Dit is invloed die gericht is op het gedrag van de ander. Het gedrag van de ander is niet beïnvloedbaar, maar door verandering te brengen in de uitvoering van de methoden van invloed (meevoelen, voorbeeld stellen, overreden, opdragen, drammen, confronteren, etc). Hierdoor ontstaat de ‘overwinning op de omgeving’. Als blijkt dat de methoden niet lukken zal het vaak uitmonden in vechten of vluchten
- Geen invloed – Dit soort problemen kan je het beste bezien met een glimlach. Leer ermee te leven. Als je op deze manier reageert zal dit probleem geen greep op jou krijgen en houd je je eigen energie vast.
Door op deze manier naar een probleem te kijken en te herkennen in welke categorie een probleem zich bevindt ontstaat een eerste stap naar een oplossing. Dus als je de volgende keer tegen een probleem aanloopt, tel dan even tot tien, check tot welke categorie dit behoort en neem daarna actie (of doe niets). Je zal merken dat als je deze rust neemt er ook minder stress ontstaat.
Hoe kan je de cirkel van invloed vergroten?
Je cirkel van invloed kan je vergroten door jezelf pro-actief op te stellen. Maar wat is pro-actief? Dit is het tegenovergestelde van re-actief. Reactief gedrag ontstaat bijvoorbeeld wanneer je op basis van een prikkel (bijvoorbeeld een opdracht) een directe respons (opdracht direct uitvoeren) laat zien. Je doet wat je gevraagd wordt. Reageren op “Klap allemaal in je handen” door in je handen te klappen is re-actief gedrag. In sommige gevallen is dit prettig, want te hoeft er niet bij na te denken. De vraag is alleen waar jouw grens ligt. Pro-actief gedrag ontstaat wanneer je na de prikkel beseft dat je een keuze hebt, dat je kan kiezen welke respons te kan geven. De keuze die je vervolgens maakt is dan niet alleen de reactie op de prikkel, maar ook op jouw waarde (dat wat jij belangrijk vindt). Je kan realistisch naar een probleem kijken. Het maken van de keuze kost in dit geval geen energie, je werkt jezelf niet tegen. En bij het kiezen kan je natuurlijk ook voor de ander kiezen.
Dus heb in de gaten dat jij de mogelijkheid hebt om te kiezen. En dat het soms niet eenvoudig is om een keuze te maken zal ik niet ontkennen. Bij het maken van een keuze horen namelijk ook consequenties, voor jezelf of voor de ander. Koppel deze consequenties eens aan je waarden. Voel het goed, maak dan die keuze.
Bron: De 7 eigenschappen van effectief leiderschap
