Mindfulness – blijven oefenen

Mindfulness is iets wat je leert tijdens een 8 weekse training. Daarna iedere dag minimaal 45 minuten formeel oefenen. De ervaring leert echter dat tijdens die training enthousiast aan de slag wordt gegaan. Iedere avond braaf oefenen wat er in het werkboek staat. Soms trainen met een doel; rust in het hoofd, minder stress, meer ontspannen en ga zo maar door. En aan het einde van de training, dan begint het eigenlijk pas echt. Dan komt het er op aan, ga je door met de oefeningen of niet?  Vaak zijn er dan toch weer dingen zijn die even belangrijker zijn, je bent moe of je bent het vergeten, er is visite, iets leuks op de televisie, even geen zin of het kan wel wat minder. Gevolg: het oefenen wordt minder of gaat zelfs helemaal weg. Eigenlijk heel jammer, want er zijn acht weken van je tijd besteed om tot een bepaald niveau van aandacht te komen …

zonnebloemIk vergelijk Mindfulness wel eens met trainen om de vijf kilometer hard te lopen. Je begint met een paar minuutjes lopen, daarna rekoefeningen, rustmomenten. Totdat je na een week of acht aan één stuk door de vijf kilometer kan lopen. Helemaal vermoeid, maar je hebt je doel bereikt. En dan? Een snellere tijd? De tien? En dan de halve? Of zijn er dan ook weer dingen die belangrijker zijn? Of vindt je het gewoon lekker om zo nu en dan hard te lopen?

Mindfulness is werkzaam bij regelmatig oefenen, liefst dagelijks voor een periode van 45 minuten. Een tijd helemaal voor jezelf, in alle rust, zonder gestoord te worden. Tja, hoor ik jou nu denken, hoe doe ik dat in mijn drukke leven? Een momenten zou een oefenavond kunnen zijn. Ik geef deze en je zou je hiervoor aan kunnen melden. Kijk maar eens bij de Workshops.

Op de steigerDagelijks in de ochtend een moment voor jezelf, als iedereen nog in bed ligt. En als het weer het toelaat zit in de buitenlucht. Dit vraagt wel wat van je. De avond ervoor op tijd naar bed om voldoende slaap te krijgen en de volgende ochtend wakker (vaak een uur eerder), ook als je een keer niet zo in de stemming bent. Want juist deze moment zijn perfect om de oefeningen te doen. De avond is ook een mooi moment, bijvoorbeeld wanneer je de volgende ochtend vroeg weg moet. Dagelijkse oefening bestaat vaak uit zitten in aandacht, maar bewegen in aandacht of een bodyscan zijn ook mogelijk. Bij het zitten in aandacht gaat eerst de aandacht naar de ademhaling, daarna het lichaam (als geheel of plekken in je lichaam die even aandacht nodig hebben) en als laatste geluiden die er in of om jou aanwezig zijn. Vaak verwonder ik mij na de oefening hoe vaak ik door gedachten ben meegenomen. En iedere keer als ik dit merk komt er een glimlach op mijn gezicht en breng de aandacht weer terug naar de ademhaling.

Dus wil je de oefeningen weer eens een keer oppakken, kom dan naar de oefenavond Mindfulness. Op dinsdag 25 augustus is er weer een. Of misschien een hele training om alles weer eens opnieuw te leren.

Wil je meer weten over Mindfulness en de training volgen, kijk dan eens bij de Workshops.

ik, de ander en de waarnemer

IKANDERWAARNEMERMetaposities is een mooie term voor “methode voor drie posities“. Bij deze methode ga je als cliënt op drie posities staan en wordt je door de coach bevraagd. Deze methode wordt gebruikt om een cliënt inzicht te geven in een moeilijke situatie met iemand anders (of een groep mensen).

De eerste positie heet “IK“, de tweede positie “ANDER” en de derde positie “WAARNEMER“.

De cliënt gaat eerst op de IK staan en verteld over de situatie. Hierbij worden alle facetten van de situatie vanuit de ik besproken. Waar was je, wat ervaar je, wat zei je, wat voelde je enzovoort. Daarna wordt afscheid genomen van deze positie en gaat de cliënt op de ANDER staan en leeft zich in deze persoon in. Dit lijkt lastig, maar de coach kan hierbij goed begeleiden. Ook deze keer wordt de cliënt vanuit de ANDER bevraagd. Hierna wordt van de ANDER afscheid genomen en gaat de cliënt op de WAARNEMER staan, op een veilige afstand en wordt gevraagd vanuit deze positie verslag te doen. Aan het einde wordt de IK positie nog een keer ingenomen om te ervaren wat er in de tussentijd allemaal gebeurd is.

Heel mooi aan deze methode is het inzicht wat je krijgt vanuit de verschillende posities. Het is ook leuk om eens een keer in iemand anders zijn/haar schoenen te staan en over jezelf te praten vanuit die persoon. Hoe meer je je in kan leven hoe meer inzicht dit geeft.

De manier van naar situaties kijken kan het beste onder leiding van iemand die ervaring heeft met het begeleiding van deze methode.

In contact – de 4 AAAAs

Om in contact te komen met de ander zijn de vier A’s heel essentieel. Deze staan voor:

Aandacht

LetterAGeef de ander aandacht, voor de volle 100%. Heb interesse. Luister goed naar wat de ander te vertellen heeft. Vraag ook door om verdieping in het gesprek te krijgen (LSD)

Acceptatie

Iedereen heeft zijn eigen belevingswereld, zijn eigen tuintje. Binnen die wereld is alles ‘waar’. Door volledige acceptatie is de ander ook bereid meer over zichzelf te vertellen. Ga niet oordelen. Je kan natuurlijk wel aangeven dat je zelf een andere kijk / mening hebt, maar dat je de mening van de ander wel accepteert. Acceptatie betekent ook: acceptatie van jezelf, van je eigen referentiekader.

Aansluiting

Sluit aan aan de belevingswereld van de ander. Stel alleen maar vragen op het moment dat er geen aansluiting meer is. Met veel vragen stellen ontstaat een verhoor en heeft de ander het gevoel er voor jou te zijn.

Authenticiteit

Wees altijd jezelf, authentiek, en ga geen rolletje spelen (tenzij je in een toneelstuk zit). Ken ook je eigen beperkingen en kwaliteiten, zodat je altijd vanuit je eigen kracht kan reageren. Iets niet weten is helemaal niet erg, maar spreek dat dan wel uit op het moment dat het nodig is.

Weerstand

Weerstand = Weer Stand = Opnieuw Stilstand

“Ga naar de rand”, zei de stem “Nee”! Zeiden ze, “dan vallen we”
“Ga naar de rand”, zei de stem
“Nee”! Zeiden ze, “dan worden we over de rand geduwd”.
“Ga naar de rand”, zei de stem.
En ze gingen
en ze werden geduwd en ze vlogen.

Guillaume Appolinaire

Als je niet weet wat er na dit moment komt ontstaat weerstand, spanning. Je voelt onzekerheid over wat gaat komen. De kracht van de weerstand voel je vervolgens in je lichaam terug, gespannen spieren in de nek of schouders, trillende handen of een apart gevoel in je buik. De verandering maakt onzeker. Weerstand ontstaat bijvoorbeeld door gedachten over een bepaalde nieuwe situatie, een verandering die gaat komen. Je brein is niet in staat het verschil te herkennen tussen een gedachte en werkelijkheid. Daardoor ontstaat weerstand nog voordat de verandering heeft plaats gevonden. De mens vindt weerstandzekerheid belangrijk, bekendheid, duidelijkheid. Op het moment dat deze omgaan in onzekerheid of onbekendheid kan weerstand ontstaan. Het is heel menselijk en normaal om onbewust tot weerstand te komen. Je bewust worden van deze weerstand is de volgende stap. Weten op welke manier je dit kan herkennen in je lichaam. Een uitspraak als “ik ervaar weerstand” zorgt er voor dat je de weerstand als ervaring ziet. Het vraagt moed en doorzettingsvermogen om met de weerstand te accepteren, deze te omarmen in plaats van ertegen te vechten of misschien te negeren (vluchten). En als je dan weerstand voelt, kijk dan eens waar in jouw lichaam je deze weerstand of spanning ervaart. Het kan helpen om een aantal keer diep in en uit te ademen naar deze plek in je lichaam. En probeer dan eens die plek te ontspannen bij de uitademing.

En als je de volgende keer bijvoorbeeld spanning in je schouders voelt, weet dan dat dit kan zijn ontstaan door weerstand.

De slak in het gras

Wat is er nu zo mooi aan een slak? Als je het mij vraagt: de eenvoud, de schoonheid, de complexiteit en ga zo maar door. Een slak is eigenlijk een heel eigenaardig schepsel. Er zijn er met een huis, maar ook zonder huis, de zogenaamde “naakt slak”. Je ziet ze vaak in de tuin, vooral als je bepaalde soorten planten hebt. Ze kunnen je moestuintje opeten, nog voordat je dit zelf kan doen. En als je ze oppakt voelen ze zacht en slijmerig. En hebben ze een slakkenhuis, dan kruipen ze daar snel in terug, als bescherming. En heb je een slak wel eens over je hand laten lopen? Of gaan dan de rillingen over je rug? Een kleine slak die over je hand kruipt en een zilveren lijntje achter zich laat. Tot nu toe heb ik nooit geweten waarom hij (of zij) dit doet. Om de weg weer terug te vinden? Heb jij wel eens heel precies naar een slak gekeken? Even een moment om alleen aandacht te hebben voor die ene slak? Je laten verwonderen door de schoonheid van dit kleine beestje?

Toen ik laatst in de achtertuin zat en naast mij in het gras keek zag ik een slak met veel moeite door de sprieten van het gras kruipen. Ik ben er bij gaan zitten en heb de onderstaande opname gemaakt. Hij schrok van mij en verstopte zich in zijn huisje. Maar als de kust weer veilig is komt hij weer tevoorschijn. Kijk en luister naar de opname en laat je iedere keer verwonderen. Benoem alles wat je ziet en hoort. Het duurt maar een minuut, een minuut met aandacht. Als je deze opname meerdere keren bekijkt zal je ook steeds meer gaan zien, iedere keer opnieuw, met volle aandacht.

3 tips om te genieten van de natuur

De natuur heeft zoveel te bieden, alleen merken we dit vaak niet op. Vaak zitten we in de automatische piloot, zijn we bezig met plannen, doen, worden meegenomen door (mentale) gedachten, piekeren, maken ons zorgen en ga zo maar door. Allemaal tijd waardoor je niet (op dit moment) van de natuur geniet (als je dat zou willen natuurlijk!)

vijverWat zou het toch fijn zijn als je zo nu en dan even uit de “sleur” van alledag kan stappen en even bewust je aandacht kan geven aan dat wat er al een hele tijd is, de natuur. Ik zou je graag een paar tips/oefeningen willen geven om hiervan te genieten. Al deze kleine oefeningen kan je op jouw eigen manier doen,  zittend, lopend of staand. Doe de oefening ongeveer 5 minuten. Zet bijvoorbeeld de timer op je telefoon.

 

Iedere tip begint met het focussen van de aandacht op de ademhaling en daarna de overstap naar de oefening zoals hieronder beschreven. Dus ga rustig zitten (of staan) doe je ogen dicht of laat ze rusten voor je op de grond. Breng de aandacht naar de ademhaling en de beweging van het lichaam. Neem waar wat er gebeurd, zonder te sturen. Doe dit ongeveer 10 ademhalingen.
Breng aan het einde van iedere oefening de aandacht weer terug bij de ademhaling en open je ogen en ervaar hoe het hier en nu is. Doe iedere tip/oefening  een week lang iedere dag voor 5 minuten en wijzig de week erna van oefening.

Je zal merken dat er gedachten door je hoofd gaan die je gaan weghalen van de oefening. Herken dit (“hé, daar is die gedacht weer!”) en breng op een vriendelijke manier de aandacht terug naar het onderwerp waar jij op dat moment mee bezig was.

Succes met oefenen!

Tip 1: Horen

kikkerBreid de aandacht uit naar luisteren, horen wat er om je heen aan geluiden aanwezig zijn. Richt je niet specifiek op een geluid, maar laat het geluid naar jou toe komen. Komt het geluid van ver of dichtbij? Is het hoog en laag? Melodieus? Ruis? Lang of kort? Hard of zacht? Probeer eens alle geluiden die je hoort als één geluid te horen, alsof er een orkest een concert geeft. En als je merkt dat je door je gedachten wordt afgeleid, breng dan de aandacht weer terug bij de ademhaling en het horen van geluiden.

Tip 2: Voorwerp

klaproosDeze oefening doe je met je ogen open. Vind een voorwerp uit de natuur, bijvoorbeeld een takje, een blad, een bloem of een andere voorwerp dat jouw aandacht trekt. Pak dit voorwerp of ga er bij zitten. Stel je nu voor dat je dit voorwerp voor de allereerste keer ziet. Er is ook niets anders dat hier op lijkt. Bekijk dit voorwerp van alle kanten, ga op onderzoek uit. Gebruik al je zintuigen om meer te weten te komen van dit voorwerp. Ruik er eens aan. Waar ruikt het naar? Proef het eens? Wat is de smaak? Hoe voelt het in je handen als je het vast houdt? Leg het voorwerp na een tijdje weer terug en neem er afscheid van. En ook bij deze oefening, als je merkt dat je door je gedachten wordt afgeleid (bijvoorbeeld “Waarom doe ik dit eigenlijk?”), neem dit dan waar en breng vervolgens de aandacht weer naar de ademhaling en het voorwerp waar je nu mee bezig bent.

Tip 3: Wandel

brugDe natuur is overal, dus ook bij jou in de achtertuin, in de straat, het park of het bos. Wandel eens door deze ruimte en merk op hoe je de beweging maakt om te wandelen. Vertraag je snelheid zodanig dat het nog net wandelen is, zonder te wankelen. Merk op hoe je je zwaartepunt veranderd, het been ophoog wordt getild, de voet van de vloer af gaat, het been dat naar voren zwaait, de voet die op de hak landt en daarna het zwaartepunt dat weer veranderd door het lichaamsgewicht naar dit verplaatste been te brengen. Het andere been dat minder gewicht heeft, dat opgetild wordt, naar voren zwaait, de hak op de grond en zo verder. In het begin kan het helpen door deze wandel beweging heel bewust te maken, bijna in slow motion. Daarna, na een stap of vier a vijf, kan je de snelheid verhogen. Maar blijf bewust met de aandacht bij de beweging en alle lichamelijke veranderingen die plaats vinden.

Doel van deze oefeningen is bewust te zijn van hoe jij het op dit moment beleeft, zonder echt iets te doen. Je bent eigenlijk bezig met “Zijn in het hier-en-nu”.

Veel plezier met de oefeningen. Ik ben benieuwd wat je allemaal hebt waargenomen.

De foto’s zijn gemaakt in De Groene Belevenis in Leusden.

 

Workshop “Sta stil bij wat groen voor jou kan doen” – 3 juli

HeaderDeGroeneBelevenis

De Groene Belevenis organiseert op vrijdagavond 3 juli een kennismakingsworkshop

“Sta stil bij wat groen voor je kan doen!”

varen Hans Haak, gecertificeerd mindfulnesstrainer legt uit waarom groen zo goed voor je is. In deze workshop leer je met meer aandacht aanwezig te zijn in het hier en nu waardoor je meer rust krijgt in je hoofd. We gebruiken hiervoor de natuur als inspiratiebron, want de workshop vindt deels buiten plaats in de prachtig gelegen Struintuin.

Iedereen die wil ontdekken wat groen met je doet, is welkom op vrijdagavond 3 juli bij

logo groene belevenis rgb-175

De Groene Belevenis, Hamersveldseweg 107, Leusden. We starten om 19.30u en ronden 21.30u af. De workshop kost € 20,00 per persoon.

Voor meer informatie en aanmelden gebruik je deze link

De kikker die niet bang was

Ieder jaar gaan wij tijdens de hemelvaart vakantie naar Woold, een klein gehucht in de buurt van Winterswijk. Een oase van rust en ruimte, een plek waar je echte stilte kan horen. Ik loop en wandel er graag rond. Laatst heb ik een kleine bosvijver ontdekt.boombank Er staat een bankje gemaakt van een boomstam en het is er een beetje moerassig. Als je er via een smal paadje naar toe wandelt (waar je zonder op te letten zo voorbij loopt!) kom je aan bij een oase van rust. En als je dan iets te dicht bij de rand van het water komt springen opeens een heleboel kikkers het water in, mooie kleine groene kikkers. Ze duiken direct naar de bodem, bang om opgepakt of misschien opgegeven te worden. Voor een kikker gelden een aantal simpele leefregels:

  1. Als het kleiner is dan ik ben en het beweegt, dan eet ik het op
  2. Als het groter is dan ik ben, dan moet ik maken dat ik weg kom
  3. Als het even groot is als ik, dan kan ik mij voortplanten (hier later meer over)

kikkervijverIk blijf rustig langs de waterkant staan en zie een kikker met beide armpjes brutaal op een blad leunen. Hij (of zij, maar ik hou het even op een hij) kijkt mij onderzoekend aan, zonder ook maar een vin te bewegen. Toevallig heb ik mij fototoestel meegenomen en maak van een veilig afstandje een foto. De kikker blijft zitten! Ik hou de camera iets dichterbij, een halve meter, en maak opnieuw een foto. Hij blijft nog steeds zitten. Daarna beweeg ik de camera nog dichterbij, tien centimeter, en maak opnieuw een foto. De kikker blijft nog steeds zitten. Ik kan de verleiding niet weerstaan om een experiment te doen. Hoe dichtbij kan ik komen om een foto te maken van deze kikker? Ik beweeg heel rustig de camera richting de kikker, totdat ik bijna met de camera zijn neus aanraak en maak een foto. Hij kijkt mij nog steeds met een waterige blik aan. Uiteindelijk laat hij zich rustig achterover zakken in het water.

kikkerIk ben verbaasd door het feit dat ik zo dicht bij de kikker heb kunnen komen. Ik moet opeens aan het experiment denken van de kikker en de pan met water. Zet je een kikker in een pan met heet water, dan zal de kikker direct uit de pan springen. Zet je de kikker in de pan met koud water en warm je het water in de pan rustig op, dan zal de kikker er niet uit springen omdat hij niet opmerkt dat het water steeds warmer wordt. Hij heeft niet voldoende reden om de pan uit te springen, totdat het natuurlijk te laat is. Op deze manier gaat het volgens mij ook bij mensen die geleidelijk aan de lat voor zichzelf steeds hoger leggen en uiteindelijk niet meer voldoende energie hebben om uit de pan met heet water te springen, vaak met een burn-out als gevolg. Gewaar zijn dat er een grens wordt overschreden, het water dat steeds heter wordt, kan je hiervoor beschermen. Opmerkzaam worden voor de lichamelijke of mentale symptomen (slapeloosheid, onrustig, snel geprikkeld, vermoeid opstaan, lusteloos, enzovoort), luisteren naar de mensen die jou advies geven (“Joh, zou je niet een keer een tijdje rust nemen!”) en tegen jezelf durven zeggen dat het nu voldoende is. Hoe graag zou je dat niet willen doen? Kiezen voor jezelf!

Als ik mij omdraai om om via het smalle paadje terug te gaan naar het wandelpad, zie ik de kikker rustig door het water zwemmen en verdwijnt hij uiteindelijk onder water tussen de waterplantjes, zijn eigen veilige omgeving.

Herinnering aan de zee

Scheermesjes op het strandOp eerste Paasdag zijn we naar het strand bij Noordwijkerhout geweest. Inmiddels meer dan drie weken geleden. Het was er druk met mensen. De zon scheen en een frisse stevige wind vanuit de zee maakte het nog net niet koud genoeg om terug te keren naar de auto. De dagen voor de Pasen was er storm geweest, windkracht 9. De wind kwam uit het westen en zorgde voor aanlandige wind. Dit was op het strand goed te zien door alle schelpen die daar lagen. Bergen met scheermesje, zeesterren en verschillende soorten schelpen waren op het strand geblazen. En tja, als je daar als kind loopt wil je natuurlijk gaan verzamelen. Mijn kinderen hadden dit in de gaten en verzamelden de mooiste schelpen en zeedieren die op het strand aanwezig waren. De een was nog mooier en unieker dan de andere. Als we twee plastic zakken bij ons hadden gehad, dan waren die helemaal vol geweest. “Laat ze toch lekker liggen”, was onze reactie. Maar je weet hoe dat gaat! Zelfs de zakken van de jassen zaten vol.

En nu, een paar weken later, zie ik de schelpen liggen in de garage. Netjes verdeeld in twee bloempotten. Waarschijnlijk weten ze niet meer dat ze hier staan. Als ik naar de twee bloempotten kijk komen voor mij de herinnering van vroeger weer terug. Ook ik heb ooit zakken vol met schelpen verzameld, in de schuur gelegd en vergeten. Als de lucht niet meer te harden was waren ze ook opeens verdwenen. Vaak kwam ik daar pas veel later achter. De teleurstelling was dan vaak groot.

SchelpenIk kijk naar de twee bloempotten en heb de neiging de inhoud weg te gooien. Het ruikt nergens naar, want de kinderen hadden ze bij thuiskomst goed gewassen. Ik loop ermee naar buiten, leg ze op een vel wit papier en maak er een foto van, als herinnering. Daarna zet ik ze weer terug in de garage. Misschien dat de kinderen verrast zijn als de twee bloempotten er over een tijdje nog steeds staan. En hebben ze een leuk idee om er wat mee te gaan doen. En als dat niet zo is kunnen we altijd nog besluiten de schelpen een andere bestemming te geven.

 

7 Tips voor een Mindful Momentje

Boomstam-1Mindful momentjes zijn er om even alleen aandacht aan het NU te besteden. Een moment om even te ont-stressen. Stress ontstaat vaak door met je geest in het verleden te zijn over wat er gebeurd is en eigenlijk niet meer veranderd kan worden.  of in de toekomst, wat er komen gaat en ook nog eens onzeker is. Om jou te inspireren wil ik graag een paar Mindful Momentjes met jou delen. Misschien inspireert het jou.

Moment 1: Ontwaken

Als je ’s morgens wakker wordt, blijf dan nog even liggen met je ogen dicht. Voel de beweging van de ademhaling die je buik op en neer laat gaan. Leg eventueel je hand op je buik. Laat de ademhaling vanzelf gaan. Tel 15 ademhalingen en doe dan je ogen op.

Moment 2: De vogels die buiten zingen

In deze tijd is het druk met de vogel die elkaar op alle mogelijke manier roepen. Probeer eens open te staan voor alle geluiden die deze vogels maken, zonder je specifiek te richten op één vogel. Misschien lukt het om van alle geluiden van de vogels één geluid te maken, als ware het een koor met hoge en lage tonen, hard, zacht.

Moment 3: Ontbijt

Hoe vaak komt het niet voor dat je aan het ontbijt zit (als je dit doet!!) en opeens is al het brood op. Weet je dan nog te herinneren wat je gegeten hebt? Ga ik de ochtend zitten en kijk eerst naar de boterham. Realiseer je wie er allemaal aan hebben meegewerkt om deze boterham bij jou op je bord te krijgen. Neem daarna een hap en kauw heel bewust tussen de 20 en 30 keer. Merk op wat er allemaal in je mond gebeurd na iedere kauwbeweging die je maakt. Doe dit drie keer en eet daarna bewust de rest van het ontbijt op.

Moment 4: Wachten in de rij

Boomstam-3Niets lastiger dan wachten in de rij. Wat kan je dan allemaal doen? Neem bijvoorbeeld eens vijf bewuste diepe ademhalingen (in door je neus, uit door je mond) en breng daarna de aandacht naar de onderkant van je voeten. Voel eens hoe de zwaartekracht aan jou trekt. Buig en veer een klein beetje door je knieën en ervaar wat dit met jouw lichaam doet. En natuurlijk opletten dat de rij korter wordt.

Moment 5: Tanden poetsen

Als je aan het tanden poetsen bent komt het vaak voor dat er allemaal gedachten door je hoofd gaan die de aandacht afleiden van het tandenpoetsen. Geef de aankomende week eens bewust aandacht aan het tanden poetsen. Dat wil niet zeggen dat je anders moet gaan poetsen, maar dat je er aandacht voor hebt. Misschien dat je het aantal keren dat je op en neer gaat met de tandenborstel telt (van 1 tot 10) en dat verder gaat naar een ander deel van het gebit.

Moment 6: Middag pauze

Als je aan het werk bent, neem dan ook een pauze. Meestal gebeurd dit in de middag. Ga dan een stukje wandelen of heel iets anders doen dan je de ochtend al doet. Geef je hersenen even rust. Je kan bijvoorbeeld een stukje gaan wandelen en genieten van de omgeving. Dit lukt het beste als je alleen bent of samen met iemand die ook op deze manier een wandeling aan het maken is. Helemaal stil zijn en de aandacht bij het nu brengen.

Moment 7: Slapen gaan

Boomstam-2Neem voordat je gaat slapen een aantal minuten voor jezelf. Zet de televisie of radio uit en breng je aandacht naar de ademhaling en de beweging van de buik of borst. Observeer minimaal vijf ademhalingen. Neem even de tijd en de rust om de overgang te maken van de dagelijkse activiteiten naar de nachtrust, laat je lichaam hier aan wennen.

%d bloggers liken dit: